بررسی هنر صخره ای خراسان شمالی بر اساس سنگ نگاره های جربت (بررسی شمایل نگاری و سبک شناسی)

مطالعه ی سنگ نگاره ها به عنوان بخش مهمی از هنر صخره ای، امروزه در سرتاسر جهان، به عنوان یکی از شاخه های مهم هنر و باستان شناسی بسیار حایز اهمیت است، زیرا بررسی این آثار در کشف زمینه های فکری و فرهنگی اجداد انسان نقش به سزایی دارد. ایران یکی از کشورهایی است که منابع عظیمی از این هنر را در خود محفوظ می دارد. یکی از مناطق مهم هنر صخره ای در ایران، در استان خراسان شمالی، نزدیک روستایی به نام جربت، در حوالی شهرستان جاجرم، واقع است. پس از بررسی میدانی و ثبت و مستند نگاری سنگ نگاره های جربت، این نقوش به پنج گروه جانوری، انسانی، هندسی و نمادین، ابزار و وسایل و نقوش کتیبه ای طبقه بندی شده اند، که در متن تحقیق به تفصیل به آن ها پرداخته شده است. از نظر کمیت نقوش جانوری در بالاترین جایگاه قرار دارد، که حیوانات مختلفی را نشان می دهد. تکنولوژی ایجاد این طرح ها اغلب با روش کوبشی و گاهی با خراش می باشد. سنگ نگاره های جربت از نظر سبک و موضوع با سنگ نگاره های برخی از دیگر نواحی هنر صخره ای ایران و جهان قابل مقایسه است. در این تحقیق، سنگ نگاره های جربت با نمونه های موجود در بلوچستان و بعضی نواحی آسیای مرکزی مقایسه شده اند. برخی از تشابهات موجود، ناشی از مشابهت های ساختارهای اجتماعی است و در بسیاری نمونه ها، تأثیرپذیری نقوش از شرایط محیطی و زیستی مشهود است. این سنگ نگاره ها متعلق به دوره های زمانی مختلف از عصر مفرغ تا دوران اسلامی است.